Tak wielu ludzi podziwia moc wyrażoną w koniach mechanicznych, dynamikę pokonywania zakrętów, maksymalne osiągi pojazdów, manewrowość i prędkość wznoszenia myśliwskich samolotów, czy wciąż bite rekordy na kolejnych igrzyskach olimpijskich.
Czy jest gdzieś granica sportowych możliwości?
Od dwudziestu, czy więcej lat jestem weterynarzem i fascynatem greyhoundów, podziwiam te wyspecjalizowane, wyścigowe maszyny, tych sportowców, nazywanych powszechnie chartami wyścigowymi. Dlatego pomyślałem, że zbiorę w tym artykule garść statystyk dotyczących chartów jako atletów, dla każdego, kto podziwia tę elitarną rasę psów.
Przeszło 20 lat temu zaczynałem w Perth, wraz z doktorem Rossem Staadenem, który puszczał greyhoundy na szybkiej bieżni, żeby pomierzyć ich siłę, zużycie tlenu, zbadać pracę serca i inne parametry fizjologiczne. Dziś, z doktorem Robertem Gillettem ze stanowego Uniwersytetu w Alabamie, mierzymy długości wykroków, rytmy biegowe i inne siły. Mamy już pogląd na ogół cech charta, jako doskonałego, psa-sportowca.
Poniższe statystyki to dowód na to, jak charty są idealne do szybkiej pogoni.
Wartości przyjęto dla psa o masie około 30 kg, w szczycie formy, nieobciążonego wcześniejszymi urazami.
Zużycie energii
Podczas pierwszych 7,5 sekundy 30-sekundowego wyścigu, chart zużywa glikogen i wysokoenergetyczną kreatynę zawartą w mięśniach, zupełnie bez zapotrzebowania na tlen.
Chart wyścigowy zużywa energię pochodzącą z kreatyny podczas pierwszych 3,5 sekundy fazy przyspieszania, przed pierwszym zakrętem standardowego toru wyścigowego.
Tak naprawdę połowa energii spożytkowanej na cały wyścig, jest zużywana tylko na fazę przyspieszania.
Jednak – co ciekawe – charty, a nawet wyścigowe konie, których bieg trwa mniej niż minutę, zużywają podczas wyścigu tylko około sześciu procent całej energii koniecznej, by sprostać codziennym wymogom treningowym.
Przyspieszenie
Przy maksymalnej wartości przyspieszenia, wyścigowy greyhound osiąga pełną prędkość – około 70km/h – na pierwszych 30 metrach/sześciu cyklach biegu, począwszy od boksów startowych. W jedną sekundę pokonuje około 20 spośród pierwszych 250 metrów wyścigu.
Jedynym zwierzęciem, które jest w stanie przyspieszyć szybciej, na krótszym dystansie jest gepard osiągający prędkość 109km/h podczas 3-4 cykli biegu, począwszy od startu zatrzymanego.
Chart jest w stanie „dowieźć do mety” prędkość na poziomie 16,45 m/s.
Najszybsze konie wyścigowe osiągają maksymalną prędkość w granicach 49km/h, czyli 13,6m/s.
Najlepszy sprinter wśród ludzi, może osiągnąć prędkość 40km/h podczas dziesięciosekundowego biegu, co ostatecznie daje najwyżej 11 metrów na sekundę.
Mięśnie charta, podczas około 30-sekundowego biegu, 75-80% mocy generują beztlenowo.
Podczas biegów długodystansowych, np. podczas coursingu, gdzie bieg trwa dłużej niż 40 sekund, 80% całej energii, w końcowej połowie biegu, jest metabolizowane przy użyciu tlenu.
Serce
Wyrzut krwi z serca charta wyścigowego potrafi wzrosnąć od 200ml/kg masy ciała w stanie spoczynku do ponad litra krwi na kilogram w pełnym biegu. Greyhound przetacza do 15 litrów krwi przez swoje ciało lub połowę swojej masy, podczas 30-sekundowego wyścigu.
Cała krew charta wyścigowego, jest przepompowana przez serce 4 do 5 razy podczas 30-sekundowego biegu.
Te liczby mówią o charcie, który pompuje całą własną krew, (której jest w organizmie prawie 3,5 litra) do 4-5 razy, przez całe swoje ciało podczas 30-sekundowego galopu. Proporcja masy serca charta względem masy całego ciała to od 1,18 do 1,73 proc. (serce 30-kilogramowego osobnika waży od 270 do 519 gramów). To więcej niż u wysokiej klasy konia wyścigowego, gdzie ta proporcja waha się między 1 a 1.3 proc masy serca względem masy całego ciała.
Inne rasy psów mają serca stanowiące około 0,77 proc. masy ich ciał (serce człowieka stanowi około 0,5 proc. masy jego ciała).
Można przyjąć, że sportowiec-człowiek, ważący 70kg, ma serce podobnej wielkości, co chart ważący 30kg, przy czym serce charta rozprowadza prawie dwa razy tyle krwi, bijąc w pełnym biegu 310-340 razy na sekundę, przy ludzkich 170-210 razach.
Ilość krwi
Wysportowany chart ma zdecydowanie najwięcej krwi spośród wszystkich sportowców, w zestawieniu z wielkością jego ciała (aż 11,4%, gdzie ta proporcja u koni wyścigowych wynosi 10,5%, u ludzi-sportowców-sprinterów 9,5%, a u normalnych psów domowych jedynie 7,2%).
Chart ma około 35×1012 czerwonych krwinek w całym ciele, jego szpik i śledziona produkują około 5 milionów nowych erytrocytów na sekundę.
W ciele wysportowanego charta krąży około 3 litrów krwi, zawierającej około 2 litrów czerwonych krwinek. 60% całej objętości krwi (6,6% proc. masy ciała) stanowi hemoglobina. Koń wyścigowy ma około 55 litrów krwi, ale tylko 40% hemoglobiny (4,4% masy ciała).
Kontakt z torem
W pełnym biegu chart dotyka toru jedynie w 1/4 długości cyklu biegowego, przez pozostały czas „leci” nad ziemią, dopóki następna kończyna nie dotknie podłoża.
(…)
Długość cyklu biegowego charta wynosi około 5 metrów (4 kroki na sekundę), rośnie od boksów aby później zwolnić do około 3,25 kroków pod koniec pierwszej prostej. Każda z kończyn dotyka wtedy ziemi przez najwyżej 0,11 sekundy.
Zasięg „lotu” przednich kończyn wynosi około 1,23 m – tylnych ok. 2,45 (mniej więcej dwa razy tyle, co przednich).
Stawy
Stawy nadgarstkowe kończyn przednich wytrzymują ciśnienie rzędu 500 psi (ponad 34 atmosfery – przyp. tłum), obciążenie 20kN/cm. sześć., podczas galopu.
Nadgarstek i dolna część kończyny, znoszą do 150kg nacisku prostopadłego ku płaszczyźnie podłoża, podczas biegu po łuku, generowanego przez siłę odśrodkową proporcjonalną do szybkości charta i promienia krzywizny toru.
(…)
Oddychanie i dynamika ciśnienia krwi
Chart zasysa 60-90 litrów powietrza w 50-90 wdechach, podczas 30-sekundowego biegu, z których pobiera 1,5l czystego tlenu metabolizowanego w mięśniach.
Podczas biegu, ciśnienie krwi w arteriach płucnych rośnie prawie sześciokrotnie, zbliżając się do „ludzkiego” maksimum i jednej trzeciej wartości „końskiego” maksimum.
Chart zużywa około 100kCal (lub 100kW) energii cieplnej podczas 30-sekundowego biegu. To ekwiwalent mocy wystarczającej do zagotowania 600ml wody w około 2 minuty.
Po biegu, czynność jelit zdolna do trawienia powraca w ciągu około 30 minut, ale system immunologiczny pozostaje obciążony jeszcze do dwóch godzin po ciężkim wysiłku.
Obciążenie wywarte na kości kończyn jest regenerowane w ciągu 7-10 dni po wyścigu.
A my się zastanawiamy dlaczego się łamią.
Źródło: Greyhound – Data
Vet News. By Dr John Konkhe
Przekład: Chartbeat
LINK DO ORYGINAŁU