Czym jest zwyrodnienie ciała szklistego u charcików włoskich? Czy jest częste, a zarazem niebezpieczne dla psa? Jak się okazuje to dość popularna w rasie przypadłość, niestety jeszcze nie do końca zbadana. U naszych charcików włoskich również zdarzyło nam się spotkać z problemem degeneracji ciała szklistego, co objawiało się zwykle jego zmętnieniem. Mieliśmy z tym do czynienia nawet u niespokrewnionych ze sobą psów, pochodzących z różnych linii hodowlanych (w tym z różnych części Europy). Dlatego zresztą kiedyś bardzo poważnie zainteresowaliśmy się tym tematem i byliśmy nawet skłonni udostępnić jednemu z okulistów nasze psy do testów.
Ciało szkliste – co to jest?
Ciało szkliste w oku, to krystaliczna galaretka, która jest jego największą strukturą, a jego kondycja jest ważna dla prawidłowego funkcjonowania narządu wzroku. Ciało szkliste pomaga nadać oku kształt, dostarcza składników odżywczych i usuwa produkty przemiany materii, a także wspiera siatkówkę. Ciało szkliste to prawie sama woda. Reszta to dosłownie kilka komórek, siatka przezroczystych włókien kolagenowych i półstały, śliski materiał zwany kwasem hialuronowym.
Aby dobrze widzieć, ciało szkliste musi być czyste i pozostawać w swoim normalnym półstałym stanie i w niezmienionej pozycji. Jeśli ciało szkliste staje się mętne, upłynnione lub porusza się, widzenie może być utrudnione. Zmętnienie ciała szklistego – podobnie jak u ludzi – jest zmianą zwyrodnieniową związaną ze starzeniem się, ale zauważono, że u niektórych psów występuje ono już na wczesnym etapie życia (nawet około 2.-3. roku życia) – dotyczy to między innymi charcików włoskich. Badacze przypuszczają, że zwyrodnienie ciała szklistego (Vitreus Degeneration – VD) u charcika włoskiego i whippeta może być dziedziczone, jednak do tej pory nie zbadano, ani nie opisano jeszcze sposobu jego dziedziczenia.
Zwyrodnienie ciała szklistego – próby badań
Większość dostępnej wiedzy na temat zwyrodnienia ciała szklistego u psa, do pewnego czasu pochodziła jedynie z badań Fundacji Canine Eye Registry Foundation (CERF) oraz od właścicieli i hodowców, lekarzy weterynarii i okulistów. Dane CERF z lat 1991–1999 wskazywały, że u prawie 18% charcików włoskich i 6% badanych whippetów wykryto zwyrodnienie ciała szklistego.
W 1996 roku dr James V. Schoster (DVM; ACVO; Uniwersytet Wisconsin, Madison) otrzymał trzyletni grant od American Kennel Club (AKC) na przeprowadzenie prospektywnego badania nad zwyrodnieniem ciała szklistego u rasy chart angielski whippet. Spośród 352 przebadanych psów, 48 miało zwyrodnienie ciała szklistego (13,6%). Najmłodszy pies u którego wykryto VD miał 4 miesiące, a najstarszy 14 lat. Przeanalizowano również ciśnienie wewnątrzgałkowe badanych psów, ale tu nie stwierdzono różnicy między psami posiadającymi i nieposiadającymi VD. Ustalono więc, że zwyrodnienie ciała szklistego oka jest normalną zmianą związaną ze starzeniem się u wszystkich psów, ale u whippetów wydaje się być nadreprezentowane niezależnie od wieku (najprawdopodobniej tak jest również u charcików). Powstał też mechanizm corocznego badania tych psów przez resztę ich życia, aby śledzić postęp choroby i jej skutki. Możliwe, że kiedyś poznamy rezultaty tych badań.
Zwyrodnienie ciała szklistego u charcików włoskich
W 2018 roku zjawiskiem zwyrodnienia ciała szklistego zainteresowali się także europejscy, a dokładniej fińscy badacze: Maria Kaukonen oraz Hannes Lohi z Wydziału Biologii Weterynaryjnej Uniwersytetu w Helsinkach oraz Instytutu Genetyki Folkhälsan. Okuliści weterynaryjni przebadali 48 czystej krwi charcików włoskich, u których klinicznie potwierdzono zwyrodnienie ciała szklistego, a następnie bardzo dokładnie przebadano psy pod kątem genetyki. Badania oczu ujawniły wczesne zwyrodnienie ciała szklistego u charcików włoskich w wieku około trzech lat. Tomografia wykluczyła u nich patologie siatkówki. Analiza asocjacji całego genomu zidentyfikowała region chromosomalny związany z chorobą na psim chromosomie 17 (p=1,66×10-09).
Co szczególnie ciekawe, autorzy badania podkreślili, że psie oczy często służą zdobywaniu wiedzy przydatnej w ludzkiej okulistyce i dokładny raport ze swoich prac przedstawili na corocznym zjeździe ARVO (The Association for Research in Vision and Ophthalmology), stowarzyszenia zrzeszającego ponad 10 tysięcy specjalistów „ludzkiej” okulistyki z 75 krajów świata. Za jedną z ważniejszych konkluzji przyjęto fakt, że w przeciwieństwie do większości ludzkich pacjentów ze zwyrodnieniem ciała szklistego, psy dotknięte VD nie wykazywały żadnych objawów siatkówkowych. Powiązany z VD region chromosomalny wskazuje, że to przypadłość recesywna i oczekuje się, że trwające eksperymenty sekwencjonowania całego psiego genomu, doprowadzą do identyfikacji wariantu sprawczego. Wyniki prac fińskich naukowców rzuciły więc nowe światło na kliniczne i genetyczne cechy tej słabo poznanej choroby i stały się punktem wyjścia do dalszego badania biologii ciała szklistego w zdrowym i chorym, ludzkim (!) oku.
VD nie idzie w parze z innymi chorobami
W 2019 roku również amerykańscy naukowcy z Uniwersytetów Pensylwanii i Georgii (Harathi Krishnan, Kathryn Diehl, Darko Stefanovski oraz Gustavo D. Aguirre) podjęli się zbadania zwyrodnienia ciała szklistego. Ich celem było określenie częstości zwyrodnienia i jego związku ze współistniejącymi chorobami oczu, w tym zaćmą, zwichnięciem soczewki, jaskrą i odwarstwieniem siatkówki. Wśród 4217 zbadanych psów znalazły się również charciki włoskie, whippety i greyhoundy. Badanie wykazało, że charciki włoskie mają znacznie wyższe prawdopodobieństwo wystąpienia VD. Nie stwierdzono jednak żadnego związku między zwyrodnieniem ciała szklistego, a innymi chorobami oczu.
Z nieoficjalnych rozmów z utytułowanymi lekarzami weterynarii, specjalizującymi się w okulistyce wynika, że aby zrobić istotny krok naprzód w drodze do dokładnego zbadania istoty tego schorzenia, konieczne byłoby pobranie do badań próbek ciała szklistego od wielu pacjentów. Na taką metodykę badawczą nie zgodzi się jednak (podobno) żadna komisja etyki. Na szczęście jednak VD zatrzymuje się na pewnym poziomie rozwoju, nie wpływając na komfort widzenia i – jak pokazują cytowane wyżej badania – na występowanie innych chorób oczu.
Po blisko dekadzie regularnych badań oczu naszych charcików włoskich, odnotowaliśmy, że nie jest to największy powód do niepokoju, bo w większości przypadków zwyrodnienie, czy zmętnienie ciała szklistego nie postępują agresywnie wraz z wiekiem. Najważniejsze jednak, aby na bieżąco badać charcikowy wzrok i mieć wszystko pod kontrolą. Mamy nadzieję, że kiedyś dowiemy się więcej na temat zwyrodnienia ciała szklistego u charcików, a być może nawet pojawią się testy genetyczne, nad którymi pracę zaczęli między innymi fińscy naukowcy.
Zastrzeżenie
Powyższe informacje nie zastępują regularnej oceny wzroku Twojego charcika przez lekarza weterynarii. Nie jesteśmy weterynarzami, a ten tekst powstał na podstawie tłumaczeń amerykańskich artykułów.
Żródła:
Italian Greyhound Club of America
U.S. Department of Health & Human Services
American Kennel Club Canine Health Foundation
ARVO
https://clever.pet/